گزارش‌های پراکنده‌ای که شرکت پست جمهوری اسلامی از تعداد سفارشات و مرسولات پستی اینترنتی ارائه می‌کند و یا آمارهای دوره‌ای بانک مرکزی در خصوص میزان تراکنش های مالی این حوزه، نشان می دهند که اقبال عمومی مردم ایران، رفته رفته نسبت به خرید اینترنتی در کشور در حال افزایش می‌باشد.
فروش اینترنتی در ایران را می توان در سه دسته اصلی تقسیم کرد
1- فروش از طریق شبکه پستی
2- فروش مستقل
3- فروش خدمات
در روش اول که فروشندگان با عضویت در شرکتهای کارگزار پستی مانند فروتل در کمتر از یک روز فروش اینترنتی خود را آغاز کرده و کسب درآمد خود را آغاز می نمایند و روزانه مامور پست سفارشات را از محل فروشنده تحویل و در سراسر ایران توزیع کرده و پس از تحویل یا به صورت آنلاین وجه از مشتریان دریافت می شود و با فروشنده تسویه می گردد.
طبق اعلام اداره کل پست مستقیم و سرویسهای نوین پستی ترافیک 9 ماهه سال 91 1/854/233 فقره محقق شده است که این رقم نسبت به مدت مشابه سال گذشته 40 درصد رشد داشته است.
این در حالیست که مبلغ کالاو خدمات این سرویس در 9 ماهه سال جاری رقمی بالغ بر 431 میلیارد ریال بوده است که در مقایسه با مدت زمان مشابه سال 90 افزایش 133درصد ارزش کالا و خدمات عرضه شده را نشان می دهد.
در سال ۱۳۹۲، بالغ بر ۵ میلیون مرسوله اینترنتی که ارزش مالی آن حدود ۲ هزار میلیارد ریال بوده است، از طریق پست جابجا شده است. این مقدار برای دو ماهه اول سال ۱۳۹۳، حدود ۱ میلیون و ۲۰۰ هزار مرسوله در سرویس خرید و فروش اینترنتی بوده است که نسبت به مدت مشابه در سال قبل ۱۲۲ درصد رشد داشته است. ارزش این کالاها هم در واقع از ۱۷۶ میلیارد ریال به ۴۷۳ میلیارد ریال افزایش یافته که نشان دهنده رشد ۱۶۸ درصد است. استان‌های تهران، خراسان رضوی، البرز، اردبیل و اصفهان، به ترتیب برترین استان هایی هستند که بیشترین فروش اینترنتی کالا در آنها اتفاق افتاده است و استان‌های اصفهان، خوزستان، فارس، خراسان رضوی، کرمان، مازنداران و آذربایجان شرقی نیز بیشترین میزان تقاضا برای خرید اینترنتی کالا را در اختیار دارند.
در گزارشی که به نقل از مدیر کل سابق پست مسقیم و سرویسهای نوین پستی در ابتدای سال 93 منتشر گردیده و توسط روزنامه فناوران به چاپ رسیده، اعداد و رقم‌های جالبی در خصوص خرید و فروش اینترنتی در سطح کشور، مبتنی بر آمارهای پستی ارائه داده است. بنابر اظهارات ایشان، از سال ۸۶ که بحث فروشگاه های اینترنتی و تحویل کالا از طریق پست مطرح شد تا به امروز نزدیک به ۱۳/۵ میلیون مرسوله را در بخش خرید و فروش اینترنتی کشور توسط شرکت پست جابه جا شده است که ارزش مالی این کالاها حدود ۳ هزار و ۵۰۰ میلیارد ریال بوده است.
در روش دوم و سوم فروش اینترنتی در ایران آماری از میزان فروش در دسترس نمی باشد.
با وجود رشد فزاینده ای که ایران در زمینه فروش اینترنتی داشته است بازهم در انتهای جدول تجارت الکترونیک دنیا قرار دارد.
علت اصلی عدم رشد و تاخیر در اجرای تجارت الکترونیک در کشور، به بی‌اعتمادی مدیران ارشد نسبت به تجارت الکترونیک باز می گردد و اینکه آنها شناختی نسبت به این حوزه ندارند.به نقل نعناکار(معاون سابق مرکز تجارت الکترونیک وزارت صنعت)با اشاره به فراهم بودن زیرساخت‌های تجارت الکترونیک در کشور می‌افزاید: «در حال حاضر بسیاری تاخیر در زیرساخت لازم برای ارائه امضای الکترونیک به کسب‌وکارهای مختلف فراهم شده است اما هیچ یک از فعالان به دلیل عدم آگاهی حاضر به استفاده از این امضا نیستند.»در همین زمینه احمد علم‌زاده، مدیرعامل مرکز ملی شماره‌گذاری کالا و خدمات ایران، بزرگ‌ترین عامل تاخیر در گسترش تجارت الکترونیک در کشور را به عدم همگرایی و هماهنگی بین ذی‌نفعان مختلف در بخش خصوصی و دولتی ارتباط می‌دهد و می‌گوید: شاید زیرساخت‌های انجام تجارت الکترونیک در کشور فوق العاده نباشد اما می‌توانم این اطمینان را بدهم که مسوولان مربوطه تمام تلاش خود را برای پیاده‌سازی زیرساخت‌های مورد نیاز در حوزه تجارت الکترونیک انجام داده‌اند اما به دلیل عدم اطلاع‌رسانی و فرهنگ‌سازی مناسب، بسیاری از این زیرساخت‌ها بدون استفاده مانده است.
حمید محمدی رئیس هیات مدیره فروشگاه اینترنتی دیجی‌کالا در گفت‌وگو با خبرنگار هیتنا در خصوص دلایل ناموفق بودن فروشگاه‌های اینترنتی در ایران گفت: «در وهله اول بزرگ‌ترین آسیب را نگاه مدیران به این موضوع وارد می‌کند. در اغلب موارد این فروشگاه‌ها توسط افرادی تاسیس می‌شود که نگاه درستی به فروش آنلاین ندارند.»او با دسته‌بندی این افراد به دو گروه گفت: «برخی از افراد سنتی هستند و فکر می‌کنند باید فروشگاه اینترنتی را در کنار کار خودشان داشته باشند که این کار استراتژیک و درست نیست چرا که فروشگاه اینترنتی توان شش‌دانگی می‌خواهد و باید با تمام قدرت و تمرکز همه‌جانبه آن را مدیریت کرد در حالی که در اکثر مواقع این کار توسط مدیران دست‌کم گرفته می‌شود.»
به گفته وی، نادیده گرفتن استراتژی‌های رقابتی همچون ارائه قیمت‌های مناسب‌تر و عدم اعمال روش‌های بازاریابی، فروشگاه‌های اینترنتی را با شکست مواجه می‌کند.
محمدی در ادامه به گروه دوم مدیران فروشگاه‌های اینترنتی اشاره کرد و گفت: «دسته دوم افرادی هستند که صرفا تخصص IT دارند، بدون اینکه سررشته‌ای از تجارت داشته باشند.»او افزود: «داشتن نگاه تکنیکال در گرداندن فروشگاه اینترنتی کافی نیست و این کار نگاه تجاری و استراتژیک می‌خواهد.»رئیس هیات مدیره دیجی‌کالا معتقد است اعتماد باید توسط خود فروشگاه‌ها به وجود بیاید و فروشگاهی که تمام نیرویش را به کار نمی‌گیرد خودبه‌خود باعث بی‌اعتمادی مشتری می‌شود.او با تاکید بر اینکه گرداندن فروشگاه اینترنتی، تجارت بزرگی محسوب می‌شود، گفت: «سرعت تحول، سهولت در خرید و سرعت و کیفیت بالا در ارائه سرویس به مشتری از مزیت‌های رقابتی این فروشگاه‌ها به شمار می‌رود.»محمدی در پاسخ به اینکه اعطای نشان اعتماد به فروشگاه‌های اینترنتی چه تاثیری در کسب و کارشان می‌تواند داشته باشد، گفت: «این کار در مجموع حرکت مثبتی است و می‌تواند در افزایش میزان اعتماد مشتریان موثر باشد اما کافی نیست زیرا اعطای این نماد مسائل کیفی کالاها را دربر نمی‌گیرد و تنها در حوزه تشخیص هویت و واقعی بودن فروشگاه وارد می‌شود.»
در مجموع می توان از طرفی به پیشرفت هایی که در سالهای اخیر در تجارت الکترونیک اتفاق افتاده و جهش بزرگی که نسبت به قبل رخ داده نگاه کرد از طرفی به فاصله زیادی که نسبت به سایر کشورهای جهان در این زمینه وجود دارد اشاره کرد.
به بررسی نقاط قوت و ضعف می توان به این نتیجه رسید باید سازمانها و شرکتها دولتی و خصوصی به صورت متحد عمل کرده و در جهت جلب اعتماد مشتری گام برداشته و تغییرات جزئی در زیر ساختهای اینترنتی ایجاد کرد و از طرفی سیستم بانکداری نقل و انتقالات پولی را تضمین کرده و سیستم حمل و نقل اختصاصی اینترنتی فراهم گردد تا در زمان درخواستی مشتری به هزینه حمل منطقی کالا را بدست مشتری برساند.
فروتل به عنوان یکی از شرکتهای فعال در زمینه تجارت الکترونیک فعالیت خود را از سال 1388 در زمینه خدمات فروش پستی آغاز کرده و در سه سال متوالی 90، 91 و 92 به عنوان برترین سرویس دهنده فروش پستی ایران گردیده است. از مهرماه 93 فاز جدیدی از فعالیت های فروتل آغاز گردیده است و درگاه تبلیغات ایران و نمایندگی های فروتل در سراسر ایران شروع به فعالیت می نمایند و به عنوان شرکت خصوصی در پی سازماندهی و کمک به توسعه برنامه ریزی شده فروش اینترنتی در سراسر ایران می باشد، امید است طبق برنامه ریزی های صورت گرفته بتوان فاصله فروش اینترنتی ایران را با دنیا کم کرد.
منبع: فروتل